ضوابط طراحی و نصب سیستم های اعلام حریق

ضوابط طراحی و نصب سیستم های  اعلام حریق
طراحی و نصب سیستم های اعلام حریق باید با دو هدف زیر صورت گیرد :
1- برای حفاظت از سرمایه ها
2- برای حفاظت از جان انسان ها
نیل به اهداف فوق منوط به طراحی و انتخاب صحیح تجهیزات است و در اغلب ساختمانها هر دو هدف ساختمانها هر دو طرف باید از طرف طراح در نظر گرفته شود و به همین لحاظ طراح قبل از طراحی سیستم باید اطلاعات زیر را کسب کند تا بتواند یک طرح موفق را برای حفاظت مکانی در برابر حریق ترسیم کند :
مدت زمان فرار افراد و رسیدن آنها به مکان امن (خصوصاً در ساختمانهای مرتفع)
مدت زمان رسیدن مأموران آتش نشانی
امکانات مخابراتی محل و نحوه مطلع کردن سازمان آتش نشانی
1-4 طراحی سیستم کشف و اعلام حریق به منظور حفاظت از سرمایه ها
سیستمی مناسب برای حفاظت از اموال و سرمایه ها است که بتواند وقوع حریق را در لحظات اولیه کشف کند. طراحی این سیستم ممکن است به یکی از دو روش زیر صورت گیرد :
الف) طراحی سیستم برای حفاظت و پوشش تمام ساختمان؛ در این طراحی تمامی قسمتهای ساختمان باید به طور مناسب زیر پوشش قرار گیرد و بدین منظور هر فضای بسته باید به عنوان فضای جداگانه در نظر گرفته شود .
ب) طراحی سیستم برای حفاظت قسمتی از ساختمان که دارای خطر بیشتری است؛ در این طراحی فضاهایی که زیر پوشش قرار می گیرند باید از سایر فضاهای پوشش داده نشده توسط مصالح مقاوم حریق جدا گردد .
1-1-4 اطلاعات تخصصی
فضاهای کاذب که دارای عمق کمتر از 80 سانتیمتر است نیاز به پوشش نخواهندداشت، مگر اینکه حریق بتواند از یک محل به محل دیگر گسترش یابد .
-دستشویی و حمام نیاز به پوشش جداگانه ندارند .
-اتاقهایی که توسط جداکننده (پارتیشن) و یا قفسه تقسیم شده باشند و ارتفاع بالای آنها تا سقف کمتر از 30 سانتیمتر باشد، هر قسمت باید به طور جداگانه با کاشف های حریق پوشش داده شود .
پیش ورودی به شفت آسانسور و کانال های ارتباطی بین طبقات باید توسط کاشف های حریق در محدوده 5/1 متری از بازشوی هر طبقه، زیر پوشش قرار داده شوند .
اگر یک کاشف حریق دور از دسترس و غیرقابل روئت باشد، ممکن است نیاز به استفاده از “ نشانگر نورانی” که دور از محل “ کاشف” نصب خواهدشد، باشد .
کاشف ها نباید کمتر از 50 سانتیمتر از دیوار و یا جداکننده نصب شوند .
کاشف ها نباید کمتر از 60 سانتیمتر از موانعی که باعث جلوگیری در رسیدن گازهای گرم و یا دود به کاشف ها می گردند، نصب شوند .
کاشف های دودی از نوع نوری یا فوتوالکتریک که به صورت خطی عمل می کنند باید طوری نصب شوند که پرتوهای تابش و بازتابش آنها تماماً موازی سقف باشد .
کاشف های دودی و حرارتی از نوع نقطه ای نباید کمتر از 5/2 سانتیممتر و یا بیشتر از 60 سانتیمتر از سقف نصب شوند .
باید دقت شود که ضربه و ارتعاش به کاشف ها وارد نشود .
2-4 طراحی سیستم کشف و اعلام حریق به منظور حفاظت از جان انسانها
سیستمی مناسب برای حفاظت از جان انسانها خواهدبود که بتوان با اطمینان به عملکرد بموقع آن، وسایل هشداردهنده را طوری فعال کند که زمان مناسب برای تخلیه افراد از طریق معابر خروج اضطراری وجود داشته باشد که می تواند شامل قسمتهای زیر باشد :
الف) سیستمی که تمامی ساختمان را پوشش دهد .
ب) سیستمی که فقط قسمتهایی از ساختمان را پوشش می دهد که در هنگام بروز آتش سوزی خطر بیشتری را برای انسانها در هر نقطه از ساختمان بوجود می آورد .
ج) سیستمی که فقط فضاهای بحرانی را که به راههای خروج اضطراری ارتباط پیدا می کند، پوشش می دهد .
4-2-1  اطلاعات عمومی و تخصصی
نصب سیستم به منظور کاهش نظارت افراد در موارد زیر ضروری است :
در مکانهایی که افراد مسن، بیمار و ناآشنا به ساختمان زندگی یا تردد می کنند .
در مکانهایی که از نظر معماری امکان جلوگیری از گسترش حریق وجود ندارد .
برای مطلع کردن به موقع افراد استفاده از مسیر فرار، قبل از اینکه توسط دود بسته شود، منطقه زیر پوشش باید شامل مسیر فرار و اتاق های مجاور باشد و کاشف حریق در محلهای زیر باید نصب شود :
در راهروها و در محل گذرگاه ها و محلهای تردد افراد
در اتاقهایی که مستقیماً به هر راه پله باز می شود .
در بالای پله کان
در بالای شفت های آسانسور و داکت ها
فواصل بین کاشف ها از دیوارها و غیره همانند فواصل بین کاشف ها در سیستم های مربوط به حفاظت از سرمایه ها است، اما فواصل بین کاشف ها در راهروهای با عرض کمتر از 5 متر می تواند بیشتر باشد، مشروط بر اینکه در اتاقهای اطراف کریدور، کاشف های دودی نصب شده باشد .
ممکن است کاشف های اضافی جهت بستن درهای حریق و یا دستگاه های اطفاء حریق موردنیاز باشد .
باید توجه بیشتری در رابطه با پیش بینی کاشف*های دودی در اتاق خواب شود .
5- منطقه (زون) حریق
از آنجایی که هنگام آتش سوزی و یا اشکال (مکانیکی، فیزیکی، الکتریکی) در سیستم اعلام حریق، محل مربوط باید به سرعت مشخص گردد، لذا یک ساختمان باید به چندین “منطقه” کشف و اعلام حریق تقسیم شود .
“منطقه” به محلی اطلاق می شود که با شرایط زیر تحت پوشش تعدادی کاشف حریق قرار گرفته باشد :
مساحت یک “ منطقه” نباید بیش از 2000 مترمربع باشد .
مساحت جستجو نباید بیش از 30 متر باشد. چراغهای نشانگر به منظور تقلیل در تعداد زیاد مناطق کوچک، می تواند مورداستفاده قرار گیرد .
– یک “ منطقه” نباید بیش از یک طبقه از ساختمان را در بر گیرد .
کلیه موارد فوق درباره سیستم های کشف و اعلام حریق متعارف است و در خصوص سیستم های کشف و اعلام حریق آدرس ده صدق نمی کند .
6- علائم کاذب
معمولاً ایجاد علائم کاذب در اثر عدم طراحی صحیح، انتخاب تجهیزات متفرقه و غیراستاندارد، عدم نصب صحیح و یا عدم نگهداری سرویس به موقع سیستم های اعلام حریق خودکار، است. علل برخی از علائم کاذب به شرح زیر است :
اشکال های الکتریکی و یا مکانیکی که شاید در اثر ارتعاشات، ضربه ها و یا خوردگی ایجاد می شوند .
ایجاد حرارت، شعله و یا دود در اثر عملیات صنعتی یا پخت و پز
دود موتور و یا اگزوز ماشین
ایجاد جریان هوای شدید
انجام عملیات مختلف در محل های زیر پوشش سیستم های اعلام حریق خودکار بدون آنکه پیشگیری لازم انجام شود .
سرویس کردن و یا آزمایش دستگاههای مختلف بدون اطلاع قبلی
جریان الکتریکی و امواج رادیویی
عدم سرویس به موقع
انباشته شدن گرد و غبار و مواد آلوده کننده و یا ورود حشرات به داخل کاشف ها
تغییرات محیطی در ساختمان
استفاده غیرصحیح، به طور عمد و یا غیر عمد از سیستم
7- محل نصب دستگاه مرکزی سیستم کشف و اعلام حریق و فواصل استقرار اجزای سیستم
1-7 دستگاههای مرکزی سیستم کشف و اعلام حریق
این دستگاه باید در مکانهای مناسب و قابل دیدن و استفاده برای نیروهای آتش نشانی و ساکنان و یا متصرفین ساختمان باشد و بهترین مکان ها در نگهبانی ها یا در نزدیکی ورودی ساختمانها است به نحوی که در معرض صدمات فیزیکی قرار نگیرد. در ادامه نمونه*هایی از این دستگاهها را بررسی می کنیم .
2-7  کاشف های دودی در سقف های مسطح
حداکثر پوشش یک کاشف دودی 100 مترمربع است .
دورترین نقطه از دیوارهای اطراف تا نزدیکترین کاشف نباید بیش از 5/7 متر باشد .
حداکثر فاصله بین یک کاشف تا نزدیکترین کاشف دیگر حریق نباید بیش از 10 متر باشد .
برآمدگی زیر سقف که کمتر از 15 سانتیمتر باشد می تواند نادیده گرفته*شود .
چنانچه این برآمدگی بیش از 10% از ارتفاع اتاق باشد، باید به عنوان یک دیوار محسوب شود و مساحت بین دو قسمت باید به عنوان فضاهای مجزا به حساب آید .
چنانچه برآمدگی بیش از 15 سانتیمتر و کمتر از 10% ارتفاع باشد، باید فاصله افقی کاشف ها به اندازه دو برابر اندازه برآمدگی کاهش یابد .
3-7- کاشف های حرارتی در سقف های مسطح
حداکثر پوشش یک کاشف حرارتی 50 مترمربع است .
حداکثر فاصله بین هر قسمت از دیوار و نزدیکترین کاشف حراتی نباید بیش از 2/5 متر باشد .
حداکثر فاصله بین یک کاشف حرارتی تا نزدیکترین کاشف دیگر نباید بیش از 7 متر باشد .
برآمدگی زیر سقف که کمتر از 15 سانتیمتر باشد می تواند نادیده گرفته شود .
چنانچه این برآمدگی بیش از 10% از ارتفاع اتاق باشد، باید به عنوان یک دیوار محسوب شود و مساحت بین دو قسمت باید به عنوان فضاهای مجزا به حساب آید .
چنانچه برآمدگی بیش از 15 سانتیمتر و کمتر از 10% ارتفاع باشد، باید فاصله افقی کاشف ها به اندازه دو برابر اندازه برآمدگی کاهش یابد .
4-7 فواصل نصب کاشف ها در راهروها
– چنانچه عرض راهروها بیش از 5 متر باشد، باید بتوان به عنوان یک فضای مستقل در نظر گرفته شود .
– چنانچه عرض راهروها کمتر از 5 متر باشد. باید به حداکثر فاصله افقی کاشف ها 50% اختلاف 5 متر و عرض راهرو اضافه شود .
مثال: اگر عرض راهرو 3 متر باشد خواهیم داشت :
3-5=2
متر 1 = 250 % ×
فاصله دو کاشف دودی از همدیگر متر 16 = 1 + 15
فاصله دو کاشف حرارتی از همدیگر متر 6/12 = 1 + 6/11
5-7 نحوه استقرار شستی های اعلام حریق
تمامی شستی های اعلام حریق خودکار باید با شرایط زیر نصب شوند :
در محل هایی که نصب می شوند باید با رنگ محل نصب در تضاد باشند. (رنگ شستی ها باید قرمز باشد (
به آسانی قابل دیدن باشند .
در فاصله 140 سانتیمتری بالاتر از کف تمام شده ساختمان نصب شوند .
حداکثر فاصله پیمایشی که یک فرد جهت رسیدن به یک شستی طی می کند . نباید از 20 متر تجاوز کند .
نزدیک در ورودی راهپله ها باشد .
در تمام مسیر خروجی های اضطراری نصب شود .
شستی های نصب شده بهتر است در ورودی راه پله ها و معابر خروج اضطراری، دارای منطقه بندی (زون) جداگانه باشند .
6-7  وسایل هشداردهنده دیداری و شنیداری (سمعی و بصری )
باید دقت شود که محدودیت جریان هر مدار سمعی و بصری در رابطه با تعداد وسایل فوق محاسبه شود .
صدای آژیر یا زنگ باید پیوسته باشد، اگر چه ممکن است دامنه یا فرکانس آنها تغییر کند .
اگر سیستم اعلام حریق خودکار چند ساختمان و یا قسمتهای مختلفی از یک ساختمان را پوشش می دهد و ممکن است حریق در یک منطقه (زون)، قسمتهای دیگر را تحت تأثیر قرار ندهد، این سیستم باید به طریقی طراحی شود که ابتدا اعلام حریق توسط وسایل شنیداری در منطقه (زون) حریق و یا در مناطق هم جوار و یا در مناطقی که ممکن است به سرعت شعله ور شود، انجام گیرد .
در ساختمانهای کوچک، ترتیب وسایل سمعی و بصری باید طوری باشد که هنگام حریق تمام آنها فعال شوند .
به طور کلی وسایل شنیداری مربوط به اعلام حریق نباید برای مقاصد دیگری به کار گرفته شود .
ضوابط خاصی برای تعیین فواصل بین وسایل فوق وجود ندارد، اما حداقل خروجی صدا باید در نظر گرفته شود و آن 65 دسی بل و یا 5 دسی بل بیشتر از هر نوع صدایی که ممکن است برای بیش از 30 ثانیه وجود داشته باشد، است .
سیستم اعلام حریق خودکار باید افرادی که در خواب هستند را بیدار کند، حداقل خروجی صدا باید 75 دسی بل در کنار تحتخواب باشد. همچنین باید تأثیر بسته بودن یک در و یا دیوارها، سقف ها و یا کف ها را در کاهش خروجی صدا در نظر گرفت. ضوابط طراحی و نصب سیستم های اعلام حریق در سایت تابلو برقی به صورت مفید بحث شد.